Vol. 506 No. 1
15 D'fhiafraigh Mr. M. Higgins den Aire Ealaíon, Oidhreachta, Gaeltachta agus Oileán an bhfuil aon scéim ar intinn aici chun cabhrú le daoine óga ón nGaeltacht píosa talún a fháil chun teach a thógáil sa Ghaeltacht; agus an ndéanfaidh sí ráiteas ina leith. [14655/99]
Tuigim go rí-mhaith na fadhbanna atá ag daoine óga sa Ghaeltacht maidir le tithe a thógáil dóibh féin. Tuigim chomh maith go bhfuil na fadhbanna céanna ann maidir le cúrsaí tithíochta ar fud na tíre.
Faoi mar is eol don Teachta, cheana féin tá deontas £4,000 ar fáil ó mo Roinnse faoi Achtanna na dTithe (Gaeltacht) diarratasóirí cáilithe ón nGaeltacht mar chabhair chun teach cónaithe a thógáil dóibh féin. Sin £1,000 sa bhreis ar an ngnáthdheontas atá ar fáil sa chuid eile den tír. Ar ndóigh, tá deontas £12,000 ar fáil sna hoileáin Ghaeltachta.
Tá Bille leasaithe á ullmhú ag mo Roinnse faoi láthair gurb é ceann dá chuid aidhmeanna na solúbthacht a thabhairt do mo Roinnse chun freastal ar na riachtanais dhifriúla tithíochta sa Ghaeltacht de réir mar a éiríonn siad de dheasca cúinsí soisialta agus eacnamúla.
Is féidir liom deimhniú freisin go bhfuil an cheist seo pléite agam le hÚdarás na Gaeltachta agus tuigtear dom go bhfuil siad i dteagmháil le roinnt eagraíochtaí pobail Gaeltachta faoi.
An aontaíonn an tAire Stáit go bhfuil an baol ann go mbeidh daoine óga ag fágáil na Gaeltachta chun teach a fháil agus go mbeidh an Ghaeilge ag dul i léig mar gheall ar imeacht na ndaoine sin?
Glacaim leis go bhfuil fadhb ann. Go traidisiúnta, feirmeoirí ab ea formhór thuismitheoirí na ndaoine óga agus gheobhadh siad suíomhanna uathu. Ní mar sin a thuilleadh. Is chuige sin a phlé mé an cheist seo le gairid le hÚdarás na Gaeltachta féachaint an bhfuil bealaí nua ina bhféadfaimis, le dreamanna pobail, teacht aniar aduaidh ar an bhfadhb seo. Glacaim leis nach bhfuil sé sásúil nach n-éireodh le lánúin óg cur futhu sa Ghaeltacht i láthair na huaire dá dteastódh uathu. Idir an Bille nua atá le cur faoi bhráid na Dála i mbliana agus na comhráití atá ar siúl agam leis an Údarás, tá súil agam gur ansin atá fuascailt na ceiste seo. Ach is féidir a bheith cinnte de go bhfuilim lándáiríre faoin gceist seo agus go bhfuilim ag iarraidh teacht ar réiteach, Ceist dheacair í mar tá daoine ag lorg luacht iomlán ar a gcuid talún.
An bhféadfadh an tAire Stáit a insint dúinn céard go díreacht atá á phlé aige leis an Údarás? Cad iad na gnéithe nua polasaí a mbeadh sé sásta a thógáíl isteach? Cad iad na gnéithe is tábhachtaí den Bhille ar a bhfuil sé ag caint?
Maidir leis an mBille, beidh níos mó solúbthacht ann cé nach bhfuil am againn é a chíoradh inniu.
Is ceist don Údarás é ag deireadh an lae a gcinnithe féin a dhéanamh ach tháinig roinnt grúpaí pobail chugam, as Ráth Cairn, as Cois Fharraige, as Baile Ghib, agus theastaigh uathu go dtiocfaí ar fhoirmle le suíomhanna a mbeadh fáil acu ar sheirbhísí a chur ar fáil ar phraghas réasúnach, cosúil leis an low cost housing initiative a bheadh ar siúl sna bailte móra ach sa chás seo gurb é an t-aon dream a bheadh incháilithe ná an dream a bheadh i dteideal deontais ó Roinn na Gaeltachta – teaghlaigh a mbeadh Gaeilge acu.
Tá sé tábhachtach go mór mór ar imeall na cathrach nó d'fhéadfaí an Ghaeltacht a bhá le Béarlóirí agus ní theastódh sé sin ón dTeachta ná uaimse.
